Reprezentativni granski sindikati delatnosti poljoprivrede, prehrambene, duvanske industrije i vodoprivrede osnovani za teritoriju Republike Srbije i reprezentativno Udruženje poslodavaca za delatnost poljoprivrede, prehrambene, duvanske industrije i vodoprivrede Srbije, dana 28. januara 2016. godine, zaključili su Poseban kolektivni ugovor za delatnost poljoprivrede, prehrambene, duvanske industrije i vodoprivrede Srbije („Sl. Glasnik RS“, br. 76/2016 – dalje: „PKU“), koji počinje da se primenjuje počev od 17.09.2016. godine, sa periodom važenja tri godine.
PKU uređuje prava, obaveze i odgovornosti poslodavaca i zaposlenih iz radnih odnosa, odnosno po osnovu rada i primenjuje se na sve zaposlene kod poslodavca, osim na direktora. Odgovarajuće odredbe PKU se mogu primenjivati i na lica koja nisu zasnovala radni odnos kod poslodavca, već su angažovana po osnovu posebnih ugovora.
Među najznačajnijim odredbama PKU koje utiču na status zaposlenih i poslodavaca, su:
- na poslovima sa povećanim rizikom ne mogu da rade žene za vreme trudnoće i majke sa detetom do tri godine života;
- poslodavac je dužan da pre utvrđivanja poslova sa nepunim radnim vremenom zatraži mišljenje reprezentativnih sindikata;
- poslodavac je dužan da sedam dana pre promene radnog vremena, odnosno najmanje pet dana pre preraspodele, o tome pisanim putem obavesti zaposlene;
- poslodavac može da izmeni vreme korišćenja godišnjeg odmora ako to zahtevaju potrebe posla, najkasnije sedam radnih dana pre dana određenog za korišćenje godišnjeg odmora, uz obavezu da zaposlenom nadoknadi stvarno nastale troškove zbog izmene vremena korišćenja godišnjeg odmora;
- PKU povećava i trajanje plaćenog odsustva, pri čemu je poslodavac dužan da zaposlenom omogući plaćeno odsustvo u ukupnom trajanju do sedam radnih dana u toku kalendarske godine, a proširena je i lista slučajeva u kojima se odobrava plaćeno odsustvo zaposlenog.
- poslodavac je dužan da od povreda na radu i profesionalnih oboljenja dodatno osigura zaposlene koji rade na radnim mestima sa povećanim rizikom u skladu sa aktom o proceni rizika, u uvećanom iznosu utvrđenom opštim aktom kod poslodavca;
- utvrđeni su i elementi za određivanje osnovne zarade zaposlenog, najniži koeficijenti po grupama poslova kao i obaveza poslodavca da opštim aktom utvrdi koeficijente za sve poslove utvrđene pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova;
- PKU propisuje i veće procente uvećanja zarade, kao i dodatne slučajeve u kojima zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu, kao i pravo na deo zarade po osnovu doprinosa poslovnom uspehu poslodavca;
- proširena je i lista slučajeva u kojima je poslodavac dužan da zaposlenom isplati naknadu zarade u iznosu od 100% osnovice, i predviđena obaveza poslodavca da zaposlenom isplati naknadu zarade u iznosu od 65% osnovice za vreme prekida rada do koga je došlo naredbom nadležnog državnog organa ili naredbom nadležnog organa poslodavca, kao i za vreme prekida rada do kojeg je došlo bez krivice zaposlenog;
- regulisano je i pitanje naknade troškova prevoza u javnom saobraćaju radi dolaska i povratka sa rada, za vreme provedeno na službenom putovanju u zemlji, za vreme provedeno na službenom putovanju u inostranstvu, troškova smeštaja i ishrane za vreme rada i boravka na terenu (terenski dodatak), kao i za korišćenje sopstvenog automobila u službene svrhe;
- precizirani su i iznosi toplog obroka i regresa za korišćenje godišnjeg odmora, te je propisano da zaposleni ima pravo na naknadu troškova za ishranu u toku rada (topli obrok), za dane provedene na radu, u iznosu od najmanje 4.200,00 dinara za punu mesečnu prisutnost na radu, kao i da je poslodavac dužan da zaposlenom koji je ostvario pravo na minimum dana godišnjeg odmora u skladu sa zakonom isplati regres za korišćenje godišnjeg odmora, u skladu sa opštim aktom i ugovorom o radu, u visini od najmanje 21.000,00 dinara, godišnje, uvećane za pripadajuće poreze i doprinose;
- propisano je i da se opštim aktom kod poslodavca, odnosno ugovorom o radu, reguliše pravo na: (i) jubilarnu nagradu; (ii) solidarnu pomoć; (iii) poklon za Božić ili Novu godinu deci zaposlenih; (iv) povoljne zajmove za nabavku zimnice, ogreva i školskih knjiga za decu na redovnom školovanju; (v) organizovanje besplatne kolektivne ishrane, umesto isplate naknade za ishranu u toku rada;
- precizirani su i kriterijumi na osnovu kojih se utvrđuje višak zaposlenih, a opštim aktom kod poslodavca, bliže se utvrđuju merila za određivanje viška zaposlenih u skladu sa propisanim kriterijumima.
Na kraju, posebno naglašavamo da je članom 124. PKU propisana obaveza za poslodavce da usaglase opšte akte sa odredbama ovog PKU u roku od 6 meseci od dana stupanja na snagu, odnosno najkasnije do 17. marta 2017. godine.[:]